Wypowiedzenie zmieniające w okresie obniżenia wymiaru czasu pracy na podstawie art. 186(8) k.p.

W dniu 10 stycznia 2014r. pracownica powróciła do pracy po zakończonym urlopie rodzicielskim, występując równocześnie z pisemnym wnioskiem o obniżenie wymiaru czasu pracy do ½ etatu od dnia 15 stycznia 2014r. Do chwili wystąpienia z wnioskiem o zmniejszenie wymiaru czasu pracy pracownica zatrudniona była w wymiarze pełnego etatu. Pracodawca z dniem 1 lutego 2014r. zmienia treść regulaminu wynagradzania poprzez pozbawienie pracowników prawa do dodatku za staż pracy. Skutkować to będzie zmniejszeniem wynagrodzenia wszystkich pracowników. W związku z tym, że pracownica korzysta ze szczególnej ochrony w okresie 12 miesięcy licząc od dnia zgłoszenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy, czy pracodawca uprawniony jest do korekty wynagrodzenia również tej pracownicy?

Pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników, nie objętych zakładowym układem zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy ustala warunki wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania (art. 77² § 2 k.p.). Każda zmiana na niekorzyść pracowników ustalonych regulaminem warunków wynagradzania wiąże się z koniecznością dokonania wypowiedzenia dotychczasowych warunków.

Zauważyć jednak trzeba, że zgodnie z art. 77² § 5 k.p. do regulaminu wynagradzania stosuje się odpowiednio przepisy art. 239 § 3, art. 241¹² § 2, art. 241¹³ oraz art. 241²⁶ § 2 k.p.

To co szczególnie istotne w przedmiotowej sprawie, zastosowanie znajduje art. 241¹³ k.p., według którego postanowienia układu mniej korzystne dla pracowników wprowadza się w drodze wypowiedzenia pracownikom dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy. Przy wypowiedzeniu dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy nie mają zastosowania przepisy ograniczające dopuszczalność wypowiadania warunków takiej umowy lub aktu.

Powyższy przepis ma odpowiednie zastosowanie do pracodawcy, który dokonuje zmiany w treści obowiązującego regulaminu pracy w części dotyczącej dodatku za wysługę lat. Pozbawiając pracowników prawa do wskazanego dodatku należy wręczyć pracownikom tzw. wypowiedzenia zmieniające. Nieprzyjęcie propozycji pracodawcy powoduje rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem.

Wątpliwość powstaje jednak w sytuacji, gdy wśród osób dotychczas uprawnionych do dodatku za wysługę lat była pracownica objęta szczególną ochroną przez rozwiązaniem stosunku pracy, np. pracownica pracująca w obniżonym wymiarze czasu pracy w okresie, w którym uprawiona jest do skorzystania z urlopu wychowawczego.

Pracownicy stabilność zatrudnienia gwarantuje przepis art. 168⁸ § 1 k.p. według którego pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Wątpliwość, co do możliwości wypowiedzenia prawa do dodatku za wysługę lat oparta jest na treści przepisu art. 168⁸ § 1 k.p., który wyraźnie zakazuje dokonywania nie tylko rozwiązania, ale również wypowiadania umowy o pracę, przy czym ustawodawca nie ograniczył zakazu jedynie do rozwiązania umowy za wypowiedzeniem, co sugeruje, że zakaz obejmuje również wypowiedzenie warunków płacy zawartej umowy o pracę.

Z całą pewnością przepis art. 168⁸ § 1 k.p. znajdzie zastosowanie w sytuacji, gdyby pracodawca zamierzał zmniejszyć pracownicy wysokość wynagrodzenia, odnoszą tę zmianę jedynie do danej pracownicy lub grupy pracowników, pośród których byłaby pracownica, nie dokonując jednak zmiany regulaminu wynagradzania lub układu zbiorowego pracy.

Zauważyć jednak należy, że art. 77² § 2 k.p w zw. z art. 241¹³ § 2 k.p. upoważnia pracodawcę, który zmienia postanowienia regulaminu wynagradzania na mniej korzystne dla pracowników do  ich wprowadzenia w drodze wypowiedzenia pracownikom dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy. Nie ma przy tym żadnego znaczenia, czy pracownik któremu zmienia się warunki umowy o pracę, objęty jest szczególna ochroną przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę. Przepis jednoznacznie stwierdza, że przy wypowiedzeniu dotychczasowych warunków umowy o pracę nie mają zastosowania przepisy ograniczające dopuszczalność wypowiadania warunków takiej umowy.

Na tej podstawie należy przyjąć, że zakaz wypowiedzenia umowy wynikający z art. art. 168⁸ § 1 k.p., czyli pracownikowi korzystającemu z prawa do wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy, nie ma zastosowania, gdyż przepis art.  241¹³ § 2 k.p. nie wprowadza w tym zakresie żadnego wyjątku.

W przypadku zmiany warunków wynagradzania przewidzianych przez regulamin wynagradzania lub układ zbiorowy pracy, nie mają zastosowania przepisy ograniczające dopuszczalność wypowiadania umowy o pracę. Przy wprowadzeniu zmian na niekorzyść pracownika nie mają zastosowania przepisy ograniczające dopuszczalność wypowiadania umów o pracę lub innych aktów stanowiących podstawę stosunku pracy. W przepisie art. 241¹³ § 2 k.p. brak wyraźnego zastrzeżenia, że nie ma on zastosowania do sytuacji określonej w art. 186⁸ k.p.

Potwierdził do Sąd Najwyższy w wyroku z 12 maja 2011r., II PK 6/11 według którego wypowiedzenie zmierzające do zmiany warunków umowy o pracę w sytuacji określonej w art. 241¹³ § 2 k.p. nie jest wyłączone, gdy pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego korzysta z obniżenia wymiaru czasu pracy na podstawie art. 186⁸ k.p.

W uzasadnieniu do orzeczenia Sąd Najwyższy stwierdził, że pracownica nie może korzystać z ochrony stosunku pracy (szczególnego przywileju) w zakresie szerszym niż  pozostali pracownicy oraz, że pracodawcy przysługuje prawo zmiany warunków wynagradzania.

Podstawa prawna:

• art. 77² § 2 k.p., art. 168⁸ § 1 k.p., art. 241¹³ § 2 k.p.
• wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011r., II PK 6/11

Zygmunt Stanisławski

12 stycznia 2014r.